Słowniczek

Alergen

antygen zdolny do wyzwalania swoistej nadwrażliwości organizmu (reakcji alergicznej) u osób o osobniczej predyspozycji (skłonności) do alergii. Alergeny posiadają zdolność pobudzania organizmu do produkcji swoistych przeciwciał IgE lub komórek swoiście reagujących na określony alergen. W przypadku kontaktu osoby uczulonej z alergenem, dochodzi u niej do wyzwolenia alergicznej reakcji zapalnej, która może przybierać różne formy w zależności od zajętego narządu (np. astma, alergiczny nieżyt nosa czyli tzw. katar sienny, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, wyprysk atopowy i inne). Alergeny podzielić można ze względu na główną drogę penetracji na wziewne (powietrzno pochodne) i pokarmowe, lub też ze względu na okres ekspozycji na sezonowe (pyłek roślin, grzyby pleśniowe) i całoroczne (roztocze kurzu domowego, alergeny zwierząt domowych). Pomimo zmiany nazewnictwa alergicznego nieżytu nosa na okresowy i przewlekły, nazewnictwo alergenów z podziałem na sezonowe i całoroczne pozostało bez zmian.

Alergia

nabyta, nadmierna i niewłaściwa reakcja układu immunologicznego wywołana ekspozycją na alergeny, które wywołują objawy chorobowe u osób do tego predysponowanych. Przykładowymi objawami mogą być: katar, obfita wydzielina z nosa (wodnista lub wodnisto-śluzowa), świąd nosa, zatkanie nosa (jedno lub obustronne), świąd oczu oraz drapanie w gardle.

Alergiczny Nieżyt Nosa

stan zapalny błony śluzowej nosa i zatok powstały w wyniku kontaktu błony śluzowej z określonym alergenem wziewnymi. Alergiczny nieżyt nosa objawia się świądem nosa, kichaniem, wyciekiem wodnistej wydzieliny z nosa i uczuciem zatkania nosa. Mogą też występować dodatkowe objawy, takie jak ból głowy, upośledzenie węchu i objawy spojówkowe. Alergiczny nieżyt nosa można podzielić na całoroczny, sezonowy i zawodowy, w zależności od czasu ekspozycji na czynnik wywołujący. Całoroczny alergiczny nieżyt nosa najczęściej jest wywołany przez roztocze kurzu domowego i alergeny naskórkowe zwierząt. Sezonowy alergiczny nieżyt nosa powoduje wiele różnych pyłków roślin, w tym traw, roślin z rodziny pokrzywowatych, komosy, bylicy, oliwki, leszczyny i cyprysu. Występowanie sezonowego alergicznego nieżytu nosa zależy oczywiście od obszaru geograficznego, sezonu pylenia roślin i miejscowego klimatu.

Antygen

substancja, którą ustrój rozpoznaje jako obcą i która z tej przyczyny zdolna jest do wywołania w ustroju reakcji immunologicznej.

Błona śluzowa nosa (śluzówka)

wyściółka jamy nosa. Pełni ona funkcję ochronną, nawilżającą i oczyszczającą. Powierzchnia błony śluzowej nosa jest wyścielona przez komórki nabłonka i pokryta śluzem. Gruczoły śluzowe wytwarzają duże ilości wydzieliny śluzowej, która nawilża nabłonek, a rzęski nabłonka oddechowego unieruchamiają zanieczyszczenia (np. kurz, bakterie). Błona śluzowa może zostać uszkodzona w wyniku działania alergenów, bakterii, wirusów (infekcji górnych dróg oddechowych), a także niektórych leków.

Dekstrometorfan

substancja wykazująca silne właściwości przeciwkaszlowe. Zalicza się ją do grupy leków tzw. pochodnych opioidowych. Mechanizm działania polega na wywieraniu hamującego wpływu na ośrodek kaszlowy znajdujący się w rdzeniu przedłużonym Przeciwkaszlowe działanie dekstrometorfanu, podanego doustnie w dawce od 10 do 20 mg, występuje w ciągu 1 godziny i utrzymuje się przez co najmniej 4 godziny po podaniu leku.

Glicerol

bezbarwna, substancja o słodkim smaku zaliczana do grupy alkoholi wielowodorotlenowych (polioli). Ze względu na nagromadzenie w swojej strukturze grup hydroksylowych wykazuje właściwości higroskopijne, które wykorzystywane są m.in. w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Jest także stosowany jako substancja słodząca m.in. w syropach przeciwkaszlowych.

Grypa

zespół objawów klinicznych związanych z ostrym zakażeniem układu oddechowego, wywołanym przez wirusa grypy. Jej przebieg jest zależny od typu wirusa, który ją wywołał. Najczęstsze objawy to: wysoka gorączka, sięgająca nawet 39-40 stopni C, dreszcze i ból głowy, ból kostno-stawowy, suchy kaszel, katar.

Humektanty

silnie higroskopijne substancje, dobrze rozpuszczalne w wodzie, które mają zdolność do trwałego wiązania i zatrzymywania wody z otoczenia, dzięki czemu pełnią one rolę naturalnego rezerwuaru wody w skórze.

Immunoglobuliny

to inaczej przeciwciała, które odgrywają ważną rolę w procesie ochrony organizmu przed bakteriami, wirusami i drobnoustrojami. Posiadają zdolność wiązania i łączenia przeciwciał i umożliwiają proces niszczenia zagrożenia zewnątrzkomórkowego.

Infekcja

przedostanie się do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych. Ze względu na przyczynę pojawienia się zakażenia można wyróżnić infekcję wirusową (rozwijającą się w wyniku przedostania się wirusów do organizmu wraz z wdychanym powietrzem) i infekcję bakteryjną (wywołaną zwykle paciorkowcami lub rzadziej gronkowcami).

Ksylometazolina

lek zmniejszający przekrwienie błony śluzowej nosa, stosowany donosowo w przebiegu niealergicznego i alergicznego nieżytu nosa. Działanie obkurczające błonę śluzową nosa utrzymuje się od 10 do 12 godzin Wybierając odpowiednią dawkę można zastosować ją zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Podawana jest donosowo, maksymalnie do 3 razy na dobę do każdego otworu nosowego.

Kwas hialuronowy

substancja szeroko rozpowszechniona w przyrodzie. Praktycznie występuje we wszystkich organizmach żywych, w tym także w organizmie ludzkim. Szczególnie dużą jego ilość można znaleźć w tkance łącznej, w ciałku szklistym oka, pępowinie, mazidłach stawowych. Jego stężenie w dużej mierze zależy od wieku i wraz ze starzeniem się organizmu maleje. Kwas hialuronowy uważany jest za jeden z najlepszych środków nawilżających i chroniących naskórek przed wysychaniem. Surowiec ten jest bardzo chętnie wykorzystywany w kosmetyce, farmacji, gdzie stosuje się go zarówno w postaci wolnej, jak i soli (hialuronianu sodowego).

Nieżyt nosa

jest objawową chorobą zapalną błony śluzowej wywołaną najczęściej przez czynniki alergiczne, niealergiczne i infekcyjne. Kliniczne określenie nieżyt nosa odnosi się do schorzeń nosa charakteryzujących się dwoma lub więcej z następujących objawów: kichanie, swędzenie nosa, wyciek z nosa, zablokowanie (obrzęk) nosa.

Obrzęk (przekrwienie) błony śluzowej nosa

jeden z objawów zapalenia błony śluzowej nosa, powoduje niedrożność nosa, a co się z tym wiąże trudności w oddychaniu i zaburzenia węchu.

Patogen

żywy lub nieożywiony czynnik (tzw. czynnik chorobotwórczy) wywołujący chorobę ludzi, zwierząt lub roślin. Do patogenów zaliczamy m.in drobnoustroje, bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty zwierzęce oraz substancje chemiczne.

Produkt leczniczy (lek)

substancja lub mieszanina substancji (produkt leczniczy złożony), przedstawiana jako posiadająca właściwości zapobiegania bądź leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt, lub podawana w celu postawienia diagnozy, lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne.

Przeziębienie

zespół objawów związanych z zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych, spowodowany zakażeniem wirusowym. Najczęstsze wirusy powodujące przeziębienie to: rinowirusy , koronawirusy i inne (m.in. adenowirusy, wirusy Coxsackie, wirusy paragrypy, parwowirusy, RSV i enterowirusy). Choroba często rozpoczyna się okresem złego samopoczucia. Niektórzy pacjenci skarżą się w tym czasie na uczucie wysychania, pieczenia lub drapania w nosie. Są to wczesne objawy towarzyszące inwazji wirusów na nabłonek błony śluzowej nosa. Kolejnym objawem jest często ból gardła, czasem chrypka. Następnie pojawiają się katar i kichanie. Ból gardła zwykle mija po 1—2 dniach. Początkowo wodnisty katar z czasem staje się gęstszy i często ma ropny charakter (żółte lub zielonkawe zabarwienie). U niektórych chorych pojawia się również kaszel. W pierwszych dniach choroby może występować stan podgorączkowy (temperatura ciała 37–38°C). Gorączka częściej pojawia się u dzieci.

Pseudoefedryna

substancja (pochodna efedryny) działająca na receptory α i β2-adrenergiczne zlokalizowane w błonie śluzowej dróg oddechowych. Podana doustnie, poprzez działanie zwężające naczynia, zmniejsza przekrwienie błony śluzowej nosa. Stosuje się ją (także w produktach złożonych w połączeniu z innymi substancjami) w objawowym leczeniu zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych (katar, zatkany nos) w przebiegu: przeziębienia, grypy, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa. W postaci tabletek może być stosowana u dorosłych i dzieci w wieku powyżej 12 lat. Podawana jest doustnie zwykle w dawce 60 mg co 4-6 godzin (do 4 dawek na dobę), zazwyczaj do 7 dni, u dzieci maksymalnie przez 4 dni. Po podaniu doustnym działanie odblokowujące nos pojawia się po 30 min i utrzymuje się od 3 do 4 godz.

Źródło:

Sylwia Stachura, Pseudoefedryna [online], [dostęp: 27 kwiecień 2016], Dostępny w Internecie: https://portal.abczdrowie.pl/pseudoefedryna

Sorbitol

bezbarwna, substancja o słodkim smaku zaliczana do grupy alkoholi wielowodorotlenowych (polioli). Podobnie jak glicerol wykazuje właściwości higroskopijne, które wykorzystywane są m.in. w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. W farmacji sorbitol jest stosowany jako substancja słodzącą zamiast cukru, glicerolu lub jako substancja utrzymująca wilgoć, zagęszczająca, zmiękczająca i wypełniająca oraz wiążąca na sucho lub w postaci 2-25%owych roztworów.

Trąbka słuchowa (inaczej trąbka Eustachiusza)

przewód chrzęstno-kostny, który łączy przestrzenie powietrzne ucha środkowego ze światem zewnętrznym za pośrednictwem części nosowej gardła i nosa. W przypadku niewydolności trąbki słuchowej lub jej nieprawidłowym funkcjonowaniem może występować zapalenie ucha środkowego U dzieci trąbka Eustachiusza jest krótsza, szersza i ma bardziej poziomy przebieg, niż u dorosłych. Mniej więcej do 2. roku życia, ujście gardłowe jest stale niedomknięte. U osoby dorosłej zaś ujście jest stale zamknięte – otwiera się tylko podczas połykania, kichania czy ziewania. Taka budowa trąbki Eustachiusza u dziecka sprawia, że infekcje łatwiej przenikają z jamy ustnej, gardła czy nosa poprzez trąbkę do ucha. Spełnia ona bowiem rolę wentyla bezpieczeństwa, oddzielającego nosa i gardło, będące rezerwuarem drobnoustrojów chorobotwórczych, od względnie sterylnego ucha środkowego.

Triprolidyna

substancja (pochodna pyrolidyny), która w sposób kompetencyjny i odwracalny blokuje receptory histaminowe. Powoduje to zahamowanie działania histaminy na receptor typu H1 i w rezultacie zmniejszenie objawów alergii. Triprolidyna zmniejsza kichanie i świąd.

Układ immunologiczny

inaczej nazywany układem odpornościowym lub limfatycznym. Jego zadaniem jest ochrona organizmu przed infekcjami, wirusami i bakteriami.

Wydzielina z nosa

śluz pochodzący z górnych dróg oddechowych (jamy nosowej) wydzielany w nadmiernej ilości podczas kataru (nieżytu nosa). Kolor i konsystencja wydzieliny wskazują na rodzaj nieżytu nosa. Rzadka o jasnym kolorze wydzielina to znak kataru wirusowego, zielonkawa bądź żółta sygnalizuje zakażenie bakteriami, z kolei jasna i bardzo wodnista oznacza katar alergiczny.

Zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych

rozpoznajemy stwierdzając obecność dwóch lub więcej spośród czterech objawów chorobowych: niedrożność nosa, wyciek wydzieliny z nosa, ból lub rozpieranie w obrębie twarzoczaszki, zaburzenia lub utrata węchu. Przy czym jednym z objawów musi być „objaw duży”: niedrożność nosa lub wyciek wydzieliny, niezależnie czy jest to katar „przedni”, czy jest to uczucie zaciekania wydzieliny na tylnej ścianie gardła (katar tylny zwany także zanosowym).